Het opleidingsmateriaal van Pro-M is ontwikkeld op basis van een interdisciplinair onderzoek vanuit een FWO-onderzoeksproject dat liep van 2018 tot 2022 in kinderopvang en consultatiebureaus in 19 Vlaamse en Brusselse gemeenten. In het onderzoek werd zowel gekeken naar het perspectief van professionals die werken met jonge kinderen, als naar het perspectief van ouders uit meertalige gezinnen met jonge kinderen. Het onderzoek bestond uit twee luiken:
- In een eerste onderzoeksluik werd informatie verzameld aan de hand van vragenlijsten. Professionals en ouders werden gevraagd een vragenlijst in te vullen over meertalig opgroeien en samenwerking tussen ouders en professionals.
- Het tweede onderzoeksluik was een kwalitatief onderzoek met interviews, groepsgesprekken en observaties.
We ontwikkelden binnen Pro-M zeven modules. Je kunt deze modules zien als puzzelstukjes die elkaar aanvullen. Je hoeft module 1 dus niet afgewerkt te hebben voordat je door kunt gaan naar de volgende module. We willen ervoor zorgen dat jij het puzzelstukje vindt en kunt gebruiken dat jij zoekt.
In module 1 zal meertaligheid breed bekeken worden. Studenten krijgen hier materiaal om zich te oriënteren binnen het onderwerp meertaligheid.
Wil je meer informatie? Of ben je op zoek naar lesmateriaal rond dit thema?
Klik dan op het puzzelstukje!
In module 2 wordt de focus gelegd op de taalontwikkeling. Zo kunnen we drie determinanten van taalontwikkeling onderscheiden. Daarnaast gaan we dieper in op de emoties die bij meertaligheid komen kijken.
Wil je meer informatie? Of ben je op zoek naar lesmateriaal rond dit thema?
Klik dan op het puzzelstukje!
In module 3 kijken we hoe meertaligheid vorm krijgt binnen een bepaalde ruimte. Dit hangt namelijk af van het taalbeleid dat er binnen die ruimte geldt. We vullen deze module aan met twee kaders: Spolsky enerzijds, en Ricento anderzijds.
Wil je meer informatie? Of ben je op zoek naar lesmateriaal rond dit thema?
Klik dan op het puzzelstukje!
In module 4 gaan we in op verschillende manieren van meertalig opvoeden. We zetten in op de OPOL-strategie, MT@home en mixing. Hierbij bespreken we de aandachtspunten en hebben we het over de slaagkansen per strategie.
Wil je meer informatie? Of ben je op zoek naar lesmateriaal rond dit thema?
Klik dan op het puzzelstukje!
In module 5 gaan we dieper in op het talenbeleid binnen kinderopvang. We bekijken de verschillende componenten en besteden steeds aandacht aan de mogelijkheden voor samenwerking en mogelijke valkuilen tussen ouders en professionals uit de kinderopvang.
Wil je meer informatie? Of ben je op zoek naar lesmateriaal rond dit thema?
Klik dan op het puzzelstukje!
In module 6 kaderen we het taalbeleid in consultatiebureaus van Kind en Gezin en gezinsondersteuning in het algemeen.
Wil je meer informatie? Of ben je op zoek naar lesmateriaal rond dit thema?
Klik dan op het puzzelstukje!
In module 7 gaan we dieper in op meertaligheid in de bibliotheek. Hoe integreer je dit? Welke mogelijkheden zijn er en hoe ga je ermee aan de slag?
Wil je meer informatie? Of ben je op zoek naar lesmateriaal rond dit thema?
Klik dan op het puzzelstukje!
In deze module wordt meertaligheid breed bekeken, studenten krijgen er materiaal om zich te oriënteren binnen het onderwerp van meertaligheid. Dat onderwerp kan vanuit verschillende invalshoeken bekeken worden. Enerzijds kunnen we personen meertalig noemen als deze meer dan één taal kunnen gebruiken. Anderzijds hangt meertaligheid ook samen met de ruimte waarin mensen zich bewegen: Verschillende contexten vragen om verschillende talen. Welke talen kinderen leren en zullen kunnen gebruiken op latere leeftijd hangt samen met de talen waarmee het kind in contact komt, al is het zeker niet vanzelfsprekend dat kinderen die meertalig worden opgevoed ook even vaardig zullen worden in alle talen die ze horen.Specifieke aspecten van meertaligheid zijn opeenvolgend of gelijktijdigheid, mixen/translanguaging. Verschillende concepten die verband houden met meertaligheid worden in deze module uitgelegd. Meertalig opgroeien heeft ook heel wat voordelen: cognitief, sociaal en talig.
Meertalige ontwikkeling vertoont heel wat gelijkenissen met processen van eentalige taalontwikkeling. We kunnen drie determinanten van taalontwikkeling onderscheiden: taalinput, taalproductie en taalfeedback. Elk van de determinanten worden besproken vanuit oogpunt eentaligheid, daarna wordt link gemaakt met meertalige opvoeding. In deze module wordt ook gekeken naar extra uitdagingen bij meertalige ontwikkeling. Zo gaat meertaligheid gepaard met zowel positieve als negatieve emoties en beïnvloeden die emoties vele aspecten van het leven van meertalige kinderen. Daarnaast wordt meertaligheid niet altijd als iets positiefs gezien en wordt het soms zelfs bestempeld als taalachterstand. Uitdagingen hierrond en hoe we dat perspectief kunnen veranderen komen in deze module ook aan bod.
Hoe meertaligheid wordt vormgegeven binnen een bepaalde ruimte, hangt af van het taalbeleid dat er binnen die ruimte geldt. Theoretisch kunnen we kijken naar taalbeleid via twee kaders die elkaar aanvullen. Enerzijds het kader van Spolsky dat verschillende componenten van taalbeleid naast elkaar zet (management/sturing, praktijken, overtuigingen). Daarnaast is er het model van Ricento dat taalbeleid ziet als een ui met verschillende rokken (micro, meso, macro). Elk van de componenten van Spolsky’s theorie kan teruggevonden worden op elk van de niveaus die Ricento aangeeft. Hiervan geven we telkens een aantal voorbeelden en we tonen ook hoe de verschillende componenten en niveaus door elkaar beïnvloed worden. In deze voorbeelden zoomen we in op monolinguale ideologieën en hun gevolgen in beleid voor de verschillende componenten en niveaus. We kijken ook naar hoe dit samenhangt met identiteit en gevoelens van angst of schroom bij meertalige mensen. Daarnaast geven we ook aan hoe mensen zelf de verschillende niveaus en componenten ook kunnen beïnvloeden.
Meertalig opvoeden kan op veel verschillende manieren. In deze module kijken we naar mogelijke situaties waarin kinderen meertalig worden opgevoed (OPOL, MT@home, mixing). Daarbij wordt ook steeds besproken welke aandachtspunten en bedenkingen gemaakt kunnen worden bij de ‘slaagkans’ om meertalige kinderen groot te brengen. Doorheen de uiteenzetting van deze manieren, worden ook enkele mythes ontkracht die leven over meertaligheid en meertalig opvoeden. Doorheen deze module worden de kaders van Ricento en Spolsky toegepast.
Bijna alle kinderopvangvoorzieningen in Vlaanderen en Brussel verwelkomen kinderen die meertalig opgroeien. In deze module bekijken we het talenbeleid van een kinderopvang vanuit de verschillende componenten van het talenbeleid (praktijken, management en overtuigingen). Telkens besteden we expliciete aandacht aan de mogelijkheden en valkuilen voor de samenwerking tussen meertalige ouders en professionals uit de kinderopvang.
- Praktijken: Hoe ondersteun je als professional talen die je zelf niet kent? Op welke manier ga je in gesprek met meertalige ouders? Hoe geef je activiteiten vorm waarin je meertalig gaat voorlezen of hoe zorg je dat kindjes zich veilig voelen in de opvang met steun van taal?
- Management/sturing: In dit deel focussen we vooral op professionalisering van professionals uit de kinderopvang. Professionalisering rond meertaligheid is een deel van management. Inzichten worden meegegeven over hoe sterke professionalisering er best uitziet.
- Overtuigingen: We kijken naar de overtuigingen of beliefs van verschillende actoren in de kinderopvang (ouders, professionals, …) In dit gedeelte worden instrumenten aangereikt om te reflecteren met een team over meertaligheid.
In deze module kaderen we het taalbeleid in consultatiebureaus van Kind & Gezin en gezinsondersteuning in het algemeen. Van daaruit werken we een aantal aspecten dieper uit:
- praktijken: Advies geven aan ouders, rol van professionals Kind en Gezin daarin en verhouding met ouders.
- management: Visietekst Kind en Gezin en hoe die vertaald wordt op mesoniveau van consultatiebureau.
Om meer te weten te komen over hoe je als bibliotheekmedewerker met vroege meertaligheid aan de slag kan gaan, verwijzen we graag door naar het leerplatform ‘een meertalige bib voor baby’s en peuters’ We geven je hier al een korte introductie over wat er in het leerplatform aan bod komt:
In het leerplatform, gaan we op zoek naar een duurzame en impactvolle leesbevorderende werking voor baby’s en peuters die meertalig opgroeien. Daarom hebben we de volgende drie bouwstenen voor jou gedefinieerd.
- BOUWSTEEN 1: Een meertalig leesaanbod voor baby’s en peuters
- BOUWSTEEN 2: Een toegankelijke meertalige bib voor baby’s en peuters
- BOUWSTEEN 3: Meer leesplezier voor baby’s en peuters die meertalig opgroeien
De bouwstenen zijn alledrie even belangrijk en spelen op elkaar in. De volgorde hierboven speelt dus geen rol. Binnen elke bouwsteen kan je als bibliotheekteam acties opzetten. Om ervoor te zorgen dat elke actie deel uitmaakt van een duurzame werking, houd je best rekening met deze succesfactoren:
- Betrokkenheid
- Lokale samenwerkingen
- Een structureel beleid
- Communicatie & digitalisering
- Professionalisering
Deze succesfactoren laten je nadenken over hoe je elke actie verder kan uitwerken. Het is een kader waarbinnen je kan werken om zo de impact op lange termijn te verhogen. Bovenstaande succesfactoren hebben wij gefilterd vanuit onze ervaring en hetgeen we in de praktijk zien bij bibs. Maar misschien zijn er nog andere succesfactoren die jij, als bibmedewerker, ziet.
Wil je meer weten over de bouwstenen en succesfactoren en hoe jij als bibliotheekmedewerker hiermee aan de slag kan. Neem dan zeker een kijkje op het leerplatform!